Chương 1: NHẬP MÔN TÂM LÝ HỌC QUẢN LÝ
1. TÂM LÝ HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC
1.1. Khái niệm Tâm lý và Tâm lý học
Từ khi loài người sinh ra, trên trái đất đã xuất hiện một hiện tượng hoàn toàn mới mẻ – hiện tượng tâm lý người mà nền văn minh cổ đại gọi là linh hồn. Khoa học nghiên cứu hiện tượng này là tâm lý học.
Từ những tư tưởng đầu tiên, sơ khai về hiện tượng tâm lý, tâm lý học đã hình thành, phát triển không ngừng lớn mạnh. Bước sang thế kỷ 21, khoa học tâm lý ngày càng giữ một vị trí quan trọng trong nhóm các khoa học về con người. Đây là một khoa học có ý nghĩa to lớn trong việc phát huy nhân tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
1.1.1. Khái niệm Tâm lý
Theo nghĩa đời thường trong tiếng Việt, chữ tâm được đúc kết ra từ các cụm từ như yên tâm, chủ tâm, từ tâm, ác tâm, nhẫn tâm, tâm hồn, tâm địa, tâm đắc, tâm sự … và thường có nghĩa giống với chữ lòng, thiên về tình cảm. Chữ hồn diễn đạt tư tưởng, tinh thần, ý thức, ý chí của con người. Tâm hồn, tâm lý luôn gắn liền với thể xác.
Theo Từ điển Tiếng Việt (1988), tâm lý là ý nghĩ, tình cảm, tâm tư, nguyện vọng, ý chí, thái độ, sở thích làm thành đời sống nội tâm, thể giới bên trong của con người.
Chữ tâm lý trong khoa học tâm lý vừa chứa đựng chữ tâm như theo nghĩa đời thường, vừa bao hàm cả những hiện tượng tinh thần bên trong con người. Vì vậy, tâm lý là tất cả những hiện tượng tỉnh thần xảy ra trong đầu óc của con người, gắn liền và điều hành mọi hành động và hoạt động của con người. Các hiện tượng tâm lý, các hiện tượng tinh thần đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống của con người, trong quan hệ giữa con người với con người và của cả xã hội loài người.
1.1.2. Khái niệm Tâm lý học
Thuật ngữ “tâm lý học” ra đời từ trong lịch sử xa xưa của nhân loại. Trong tiếng Latinh, từ Psycho là tinh thần, linh hồn, tâm hồn …. Logos là khoa học, là học thuyết. Vì vậy, “Psychologos” có nghĩa khoa học về tâm hồn.
Tâm lý học là một ngành khoa học nghiên cứu về tâm lý, trong đó đặc biệt là nghiên cứu tâm lý người. Khoa học tâm lý giúp con người có cách nhìn tổng quát và sâu sắc về những vấn đề đã được khám phá liên quan tới hoạt động của não bộ, của trí tuệ và của hành vi, từ đó vận dụng các tri thức này để thay đổi hành vi ứng xử của bản thân và người khác theo chiều hướng tốt hơn. Vì vậy, khái quát lại, tâm lý học là khoa học nghiên cứu về các hiện tượng tâm lý, về hành vi và đời sống tinh thần của con người.
Tâm lý học có liên quan tới nhiều ngành khoa học khác như sinh lý học, thần kinh học, nhân học, chính trị học … Nhiều ngành khoa học hành vi, khoa học xã hội đã dựa vào tri thức tâm lý học để đưa ra các nguyên tắc ứng dụng của họ. Bước vào thế kỷ 21, tâm lý học đã trở thành khoa học xuyên văn hóa, có liên quan tới các ứng xử giống nhau và khác nhau từ các vùng trên thế giới, nó có những quy tắc thích ứng chung cho nhiều vấn đề đối với con người.
