Giáo trình “Nghiệp vụ ngân hàng thương mại” có kết cấu gồm 12 chương như sau: Chương 1: Tổng quan về nghiệp vụ ngân hàng thương mại; Chương 2: Nghiệp vụ nguồn vốn; Chương 3: Những vấn đề chung về nghiệp vụ cho vay; Chương 4: Nghiệp vụ cho vay ngắn hạn; Chương 5: Nghiệp vụ cho vay trung, dài hạn; Chương 6: Nghiệp vụ đầu tư tài chính; Chương 7: Nghiệp vụ bảo lãnh; Chương 8: Nghiệp vụ thanh toán không dùng tiền mặt; Chương 9: Các nghiệp vụ dịch vụ khác; Chương 10: Nghiệp vụ thanh toán quốc tế; Chương 11: Nghiệp vụ tài trợ xuất nhập khẩu; Chương 12: Nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối. Mời các bạn cùng tham khảo!
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Ngân hàng thương mại ra đời và phát triển gắn liền với sự phát triển của nền sản xuất hàng hóa. Nghề ngân hàng có trước khi xuất hiện ngân hàng, ban đầu là nghề đổi tiền ra đời cùng với chế độ lưu thông tiền đúc, lúc này việc đúc tiền ngoài nhà nước ra còn có các tư nhân đúc, tiền đúc được lưu thông theo địa phương, theo khu vực. Khi nền kinh tế hàng hóa phát triển, giao lưu kinh tế mở rộng giữa các khu vực thậm chí vượt khỏi biên giới quốc gia, nhu cầu đổi tiền phát sinh tại các trung tâm thương mại và các cửa khẩu, từ đó xuất hiện các thợ vàng làm nghề đúc tiền và đổi tiền. Họ có uy tín và trở nên giàu có, được tin tưởng nên có điều kiện nhận thêm các nghiệp vụ giữ hộ tiền, chuyển tiền, thanh toán hộ và rồi phát sinh nghiệp vụ cho vay. Thời kỳ đầu chủ yếu là cho vay tiêu dùng, người vay là những người nghèo khổ không may sa cơ lỡ vận, ngoài ra phần lớn là những người giàu: quan lại, địa chủ, thậm chí cả lãnh chúa phong kiến cũng vay để chi phục vụ cho chiến tranh, giành quyền lực, bảo vệ ngai vàng. Các thợ vàng lúc này chỉ dùng vốn tự có để cho vay với mức lãi rất nặng dẫn đến việc thu nợ gặp không ít khó khăn và nghề ngân hàng chưa thể phát triển hơn mà chỉ dùng lại ở đó, lúc này người ta gọi là ngân hàng của các thợ vàng.
Đến khi nền kinh tế phát triển, các doanh nghiệp thuộc ngành công thương nghiệp ra đời cần nhiều vốn cho sản xuất kinh doanh, để đáp ứng cung và cầu vốn các chủ ngân hàng đã huy động thêm vốn tiền gửi để cho vay và từ đây các nghiệp vụ trung gian tín dụng đã hình thành. Lúc đầu ngân hàng huy động tiền gửi bằng cách viết các chứng thư, giấy chứng nhận người gửi tiền vàng vào ngân hàng và cam kết thanh toán tiền vàng khi họ rút tiền với cả gốc và lãi, rồi sử dụng vốn này cho các nhà sản xuất và kinh doanh thương mại vay với mức lãi vừa phải, nhờ đó đã góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Bên cạnh nghiệp vụ huy động tiền gửi và cho vay thì các nghiệp vụ thanh toán, cất giữ, bảo quản tài sản… cũng dần dần xuất hiện và phát triển. Từ một thợ vàng đúc tiền và đổi tiền đã phát triển thành một tổ chức hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng và thanh toán, cái tên ngân hàng thương mại đã được gọi từ đây.
