Chương I
TỔNG QUAN VỀ TÂM LÝ VÀ TÂM LÝ HỌC QUẢN LÝ KINH TẾ
1- SƠ LƯỢC LỊCH SỬ TÂM LÝ HỌC VÀ TÂM LÝ QUẢN LÝ KINH TẾ
Việc sử dụng tâm lý vào quản lý đã được thực hiện từ lâu. đặc biệt trong công việc cai quản đất nước ở mọi nơi trên thế giới trong mọi thời đại. Nhìn lại lịch sử của các nước từ Á sang Âu, từ xưa tới nay đều có thể thấy việc sử dụng các yếu tố tâm lý như là một tiềm năng to lớn của quản lý (kinh tế, chính trị, xã hội, ngoại giao, quân sự v.v.). Việc quản lý các hệ thống có sự tham dự của con người, thực chất là việc tác động và điều hành, chi phối lên tâm lý của mỗi con người, của đám đông, của tập thể và của xã hội.
Thời cổ đại, các học giả phương Đông (Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam…) đã thu được nhiều thành tựu trong lĩnh vực này, đặc biệt là các nhà tư tưởng lớn của Trung Quốc (tiêu biểu là 4 trường phái: Lão, Nho, Mặc, Pháp như Lão Tử, Khổng Tử, Mặc Tử, Thương Ương).
Triết học cổ đại phương Tây cũng đã góp phần tìm hiểu yếu tố tâm lý trong các hoạt động sống của con người.
Các nhà tư tưởng lớn của thời Cổ đại và thời Trung cổ đã có công trong việc khám phá các điều bí ẩn về tâm lý của con người. nhưng chưa tạo dựng cho tâm lý trở thành một ngành khoa học độc lập với một hệ thống các phân ngành hoàn chỉnh để không ngừng được bổ sung và phát triển.
Việc sử dụng các khía cạnh tâm lý trong quản lý được đặc biệt quan tâm cùng với sự ra đời và phát triển của chủ nghĩa tư bản.
F.B. Ghinborit Fank Bunker Gilbreth (1868-1924) và vợ là L.M.Ghinborit Lilian Moller Gilbreth là hai trong số nhiều tác giả Mỹ đương thời có nhiều đóng góp cho việc khai thác yếu tố tâm lý của con người trong quản lý. Cuốn “Tâm lý học trong quản lý” của L.M. Ghinbơrit có thể được xem như một trong những cuốn sách đầu tiên viết về thể loại này.
Đồng thời với hai vợ chồng F.B Ghinborit và L.M.Ghinborit còn có Mari Parker Follet (1868-1993), người đã lên tiếng phê phán các lý luận gia quản lý phương Tây như Robert Owen (1771-1858), Gharles Babbage (1792-1881), Frederick Winslow Taylor (1856-1915), Henry Foyo (1841-1925), v.v. đã không chú ý thoả đáng đến các khía cạnh tâm lý và xã hội học về con người. Tiếp đó là các nhà tâm lý học quản lý kinh tế phương Tây khác Gabriel Tarde (1843-1904) người Pháp, Georges Katona (1901-1983) người Hung v.v. với những đóng góp nhất định cho lĩnh vực tâm lý học quản lý kinh tế trong quản lý vi mô kinh tế.
