Chương 1
TÂM LÝ HỌC TƯ PHÁP LÀ MỘT NGÀNH KHOA HỌC
1 – SƠ LƯỢC LỊCH SỬ CỦA TÂM LÝ HỌC
Tâm lý học tư pháp được hình thành vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của tâm lý học, tâm thần học và một loạt các ngành khoa học pháp lý (trước tiên là Luật Hình sự).
Sự phát triển của tâm lý học, tâm thần học và luật học đã dẫn đến tính tất yếu của việc hình thành tâm lý học tư pháp như một ngành khoa học độc lập. Vào năm 1899 P.I.Côvalepxki đã đề xuất vấn đề: Phân chia tâm lý học bệnh nhân và tâm lý học tư pháp; đưa những ngành khoa học này vào chương trình giáo dục khoa học pháp lý.
Cuối thế kỷ XIX cùng với sự ra đời của tội phạm học, tâm lý học tội phạm cũng được hình thành. Nhà tội phạm học Grans Gross – Tác giả cuốn “Tâm lý học tội phạm” cho rằng: Tâm lý học tư pháp là một ngành khoa học ứng dụng. Cần có ngành khoa học tâm lý ứng dụng đặc trưng để nắm bắt những quy tắc điều khiển các quá trình tâm lý học hoạt động tư pháp.
Thế kỷ XIX Cesare Lombroso là một trong những người đầu tiên thử giải thích bản chất của hành vi phạm tội theo quan điểm chủng tộc học. Đến ngày nay thuyết của Lômbôrođơ vẫn được kế tục nghiên cứu sâu hơn. Những tiếng vang của thuyết này có thể tìm thấy trong các thuyết khoa học hiện đại, như trong thuyết Phơrớt và học thuyết Phơrớt mới về sự thích bạo lực bẩm sinh và những ham mê phá hoại.
Đầu thế kỷ XX trong tâm lý học tư pháp bắt đầu xuất hiện các phương pháp thực nghiệm điều tra. Tuy nhiên, phần lớn các công trình nghiên cứu ở giai đoạn này đều dành cho nghiên cứu tâm lý của người làm chứng. Trong nghiên cứu tâm lý điều tra hành vi phạm tội bước tiến quan trọng là việc áp dụng một cách trực tiếp phương pháp thực nghiệm tâm lý. Một trong những nhà sáng lập ra phương pháp này là nhà tâm lý học người Pháp Anphren Bine. Lần đầu tiên ông đã nghiên cứu vấn đề về sự ảnh hưởng của ám thị đối với lời khai của trẻ em bằng con đường thực nghiệm. Năm 1900 ông đã viết cuốn sách “ám thị”. Trong một chương của cuốn sách này ông đã đề cập đến vấn đề về sự ảnh hưởng của ám thị đến lời khai của trẻ em.
Trong thế kỷ XX, đặc biệt vào những năm 50 – 60, các vấn đề của tâm lý học tư pháp đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học. Nhiều công trình nghiên cứu mang tính nền tảng ra đời như: “Tâm lý học và tình trạng phạm tội” của tác giả R.Luvas (Hambuốc 1956); “Tâm lý học tư pháp” của tác giả A.V Đulốp (Minsk 1975); “Tâm lý học tư pháp dành cho điều tra viên” (Matxcova 1977)…
Hiện nay môn tâm lý học tư pháp đã được đưa vào giảng dạy ở các trường Đại học Luật, khoa tâm lý chuyên ngành của các trường Đại học lớn trong cả nước.
