BÀI 1: CHUẨN BỊ MẪU ĐỂ NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC TẾ VI CỦA KIM LOẠI
1.1. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU
– Đánh giá được tầm quan trọng của công tác chuẩn bị mẫu để nghiên cứu tổ chức tế vi
Tìm hiểu tổ chức tế vi của kim loại và hợp kim.
– Thực hành các bước để chuẩn bị mẫu nghiên cứu: chọn mẫu, cất mẫu, mài, đánh bóng, tẩm thực, quan sát.
Chọn dung dịch tẩm thực thích hợp.
– Sử dụng thiết bị và vật tư cho việc làm mẫu nghiên cứu.
1.2. LÝ THUYẾT
1.2.1. Cấu tạo của kim loại và hợp kim
Vật liệu kim loại thường có cấu tạo gồm nhiều đơn tỉnh thể liên kết chặt chẽ với nhau, được gọi là đa tình thế. Đơn tỉnh thể được coi là tình thể hoàn chỉnh, đa tinh thể gồm nhiều đơn tỉnh thể. Từng đơn tỉnh thể trong đa tỉnh thể được gọi là hạt tinh thể, do đó cấu trúc đa tỉnh thể còn được gọi là cấu trúc (tổ chức) hạt (Hình 1.1).
Các nguyên từ trong từng hạt tinh thể luôn luôn sắp xếp một cách có trật tự. Còn các nguyên từ ở biên giới hạt thường sắp xếp không trật tự do tác động của các hạt xung quanh.
Hợp kim được cấu tạo từ một hoặc nhiều pha. Các pha khác nhau đều có các tỉnh chất đặc trưng khác nhau (cơ tỉnh, lý tỉnh, hóa tỉnh). Mục đích của công tác chuẩn bị mẫu là để nghiên cứu, phân biệt rõ cấu trúc (tổ chức) hạt, biên giới hạt, các pha…. khi quan sát dưới kính hiển vi kim loại.
1.2.2. Nguyên lý nghiên cứu tổ chức tế vi
Nghiên cứu tổ chức tế vì là công việc quan sát hình ảnh phóng đại của bề mặt mẫu đã được chuẩn bị, thông qua kính hiển vi. Hình ảnh này thể hiện cấu tạo và tổ chức của kim loại và hợp kim, mà cơ tính và lý tỉnh của vật liệu đều có liên quan đến tổ chức quan sát được.
Để có được hình ảnh tổ chức tế vị, ta cần lần lượt thực hiện các bước: cắt mẫu, mài, đánh bóng, tẩm thực, quan sát. Sau bước đánh bóng, nếu chiếu chùm tia sáng vuông góc vào mặt mẫu được đánh bóng, chùm tia sẽ phản xạ toàn phần. Lúc này mẫu sáng bóng khi quan sát dưới kính hiến vì.
