PHẢN 1. LÝ THUYẾT SAI SỐ
1.1. Phép đo các đại lượng Vật lý và đơn vị đo lường
1.1.1. Phép đo các đại lượng Vật lý
Vật lý học là một ngành khoa học thực nghiệm, định lượng, liên quan đến thế giới hiện thực. Vì vậy trong Vật lý học, để đặc trưng cho một hiện tượng hoặc tỉnh chất của sự vật người ta dùng các đại lượng đo được (kích thước, vận tốc, khối lượng, nhiệt độ,
Mọi đại lượng Vật lý đều do được qua các phép đo. Phép đo một đại lượng Vật lý là phép so sánh đại lượng cần đo với một đại lượng cùng loại được quy ước chọn làm đơn vị đo
Kết quả của phép đo một đại lượng Vật lý (ví dụ như độ dài 5,2 m) bao gồm một giá trị, một đơn vị và độ chính xác. Ký hiệu “m” cho ta biết thứ nguyên là độ dài, đơn vị đo là mét, số 5,2 đặc trưng cho giá trị của đại lượng đo được và độ chính xác của phép đo
Phép đo các đại lượng Vật lý được chia thành hai loại: phép đo trực tiếp và phép đo gián tiếp.
– Phép đo trực tiếp đại lượng cần đo được so sánh trực tiếp với đại lượng được chọn làm đơn vị, kết quả đo được đọc trực tiếp ngay trên dụng cụ đo
Ví dụ: đo chiều dài bằng thước mét, đo cường độ dòng điện bằng ampe kê,
– Phép đo gián tiếp: đại lượng cần đo được xác định thông qua các đại lượng đo trực tiếp qua các công thức Vật lý
Ví dụ: Vận tốc của một vật chuyển động thẳng đều được xác định S giản tiếp thông qua công thức và trong đó s là quãng đường vật đi được có thể đo trực tiếp bằng thước mét và t là thời gian chuyển động của vật được đo trực tiếp bằng đồng hồ bấm giây hoặc đồng hồ đo thời gian hiện số.
1.1.2. Đơn vị đo lường
Kết quả của một phép đo một đại lượng Vật lý được biểu diễn bởi một giá trị bằng số kèm theo đơn vị đo lường tương ứng
Vĩ dụ: Chiều dài của cạnh bàn là Z = 1,22 m, cường độ dòng điện trong một đoạn mạch là 1 = 0,5 A,
Về nguyên tắc ta có thể chọn đơn vị cho từng đại lượng Vật lý, nhưng do các đại lượng được liên hệ với nhau bằng các công thức, các định luật cho nên ta chỉ cần chọn đơn vị cho một số đại lượng cơ bản còn đơn vị đo các đại lượng khác đều có thể suy ra từ các đơn vị đã chọn ở trên.
Những đơn vị đã chọn cho các đại lượng cơ bản gọi là các đơn vị cơ bản còn các đơn vị khác gọi là đơn vị dẫn xuất. Tập hợp tất cả các đơn vị cơ bản và đơn vị dẫn xuất thành hệ đơn vị đo lường.
Hiện nay, chúng ta dùng các đơn vị đo được quy định trong bảng đơn vị đo lường hợp pháp của nước Việt nam dựa trên cơ sở của hệ đo lường quốc tế SI (System International d’Unites) bao gồm:
