Chương I. KHOÁNG VẬT VÀ ĐÁ HÌNH THÀNH ĐẤT
1.1. KHÁI NIỆM
Khoáng vật là những hợp chất trong tự nhiên, được hình thành do các quá trình lí hoá học xảy ra trong vỏ hay trên bề mặt Trái Đất. Khoáng vật được cấu tạo nên từ các hợp chất hoá học, chúng chủ yếu tồn tại trong đá và một số ở trong đất.
Đá cũng là những vật thể tự nhiên được hình thành do sự tập hợp của một hay nhiều khoáng vật lại với nhau. Đá là thành phần chính tạo nên vỏ Trái Đất.
Dưới tác động của các yếu tố ngoại cành, đá và khoảng bị phá huỷ tạo thành mẫu chất và từ đó hình thành nên đất. Vì vậy, nguồn gốc của đất là từ đã và khoảng.
Đa số đá của vỏ Trái Đất được hình thành do sự tập hợp và kết hợp từ hai khoáng vật trở lên, vì vậy nhìn chung đã có cấu tạo phức tạp. Cũng do vậy mà vỏ Trái Đất được tạo thành bao gồm rất nhiều loại khoáng và đá khác nhau với tỉ lệ khác nhau (hàng 11).
Xét về thành phần hoá học, vỏ Trái Đất bao gồm rất nhiều các nguyên tổ và hợp chất hoa học (bảng 1.2). Về cơ bản vỏ Trái Đất có cấu tạo đa số từ silicat. Silicat là hợp chất phức tạp chứa chủ yêu là Sĩ và còn chứa thêm các nguyên tố khác như Al, Fe, Ca, Mg. K và Na. Xét về thành phần các nguyên tố hoá học, thì oxy đứng vị trí số một, nó chiếm tới 47.0 % so với trọng lượng và 88,2% so với thể tích vỏ Trái Đất.
1.2. KHOẢNG VẬT
Nhờ những tiến bộ khoa học kỹ thuật vật lí, người ta đã biết được câu tạo của từng loại khoáng. Đó chính là do sự bỏ trị các đơn vị cấu tạo trong không gian. do kích thước tương đối của chúng, do tỉnh chất của cách nổi giữa chúng với nhau và do tỉnh chát của ban thân nguyên tử chiếm những vị trí nhất định trong nó.
Các khoáng vật tuy có thành phần. cấu tạo và tỉnh chất phức tạp, nhưng ngoài thực địa người ta cũng có thể phân biệt chúng với nhau nhờ một số tính chất như: Độ phản quang, độ cứng, màu sắc, vết rạn, cấu trúc. tỉ trọng… Ví dụ: khoảng canxit có màu trắng, trăng vàng và sủi bọt với HCI: hay khoảng vật ôlivin có màu xanh lá cây …..
Có nhiều loại khoáng khác nhau trong tự nhiên, nhưng ta có thể chia khoáng vật lam hai nhóm là: Khoáng vật nguyên sinh và khoáng vật thứ sinh.
1.2.1. Khoáng vật nguyên sinh
Khoảng vật nguyên sinh là những khoáng được hình thành nên đồng thời với đá và hầu như chưa biến đổi về thành phần và cấu tạo. Như vậy, khoảng nguyên sinh thường có trong đá chưa bị phá huỷ, hay là những loại khoáng bền vững trong đất như thạch anh. Căn cứ vào thành phần hoá học và cấu trúc, khoáng vật nguyên sinh được chia thành 6 lớp sau:
1.2.1.1. Lớp silicat
Silicat chiểm xấp xỉ 75% trọng lượng vỏ Trái Đất. Silicat là những hợp chất phức tạp bao gồm nhiều nguyên tố hoá học, nhưng trong cấu trúc tỉnh thể thì thành phần cơ sở của nó là khỏi SiO, bốn mặt, Si nằm ở giữa và 4 đình của khối tử điện là 4 ôxy. Sự liên kết giữa oxy và Si là rất chặt chẽ và chặt chẽ hơn cả với các kim loại khác trong kiến trúc tỉnh thể silicat. Trong tự nhiên, ta hay gặp một số khoáng vật trong lớp silicat sau:
