Phần 1. NGUYÊN LÝ THỐNG KÊ
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỐNG KÊ HỌC
1.1. ĐỐI TƯỢNG CỦA THỐNG KÊ HỌC
1.1.1. Sơ lược lịch sử phát triển và vai trò của thống kê
Thống kê học là một môn khoa học xã hội, ra đời và phát triển theo nhu cầu của hoạt động thực tiễn xã hội. Trước khi trở thành một môn khoa học, thống kê học đã có nguồn gốc lịch sử phát triển khá lâu; là quá trình tích luỹ kinh nghiệm từ giản đơn đến phức tạp, được đúc kết dần thành lý luận khoa học ngày càng hoàn thiện.
Từ thời cổ đại, người ta đã biết ghi chép số liệu một cách giản đơn để biểu thị số súc vật chăn nuôi thuộc quyền sở hữu của từng gia đình, bộ lạc,… Dưới chế độ phong kiến, hầu hết các quốc gia đã có những cuộc đăng ký và kê khai nhân khẩu, ruộng đất cùng các tài sản khác trên phạm vi rộng với nhiều nội dung phong phú. Cuối thế kỷ XVII, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất và sự ra đời của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa,… tính chất xã hội của sản xuất ngày càng cao, thị trường được mở rộng không chỉ trên phạm vi một nước, một khu vực mà còn trên phạm vi thế giới; hoạt động kinh tế xã hội ngày càng phức tạp… đã thúc đẩy quá trình phát triển của môn khoa học thống kê. Các sách báo tài liệu về thống kê bắt đầu được xuất bản, nhiều trường học bắt dầu giảng dạy lý luận thống kê. Năm 1660, nhà kinh tế học người Đức H.Conhring (1606-1681) đã giảng dạy tại trường đại học Helmsstet phương pháp nghiên cứu hiện tượng xã hội dựa vào số liệu điều tra cụ thể. Sau đó, một số tác phẩm có tính chất phân tích thống kê xuất hiện, như cuốn “Số học chính trị” của William Petty (1623-1687) đã trình bày phương pháp độc đáo để nghiên cứu các hiện tượng xã hội qua các con số có tổng hợp và so sánh. Giáo sư đại học người Đức G. Achenwall (1719 – 1772) lần đầu tiên dùng danh từ “Statistik” để chỉ phương pháp nghiên cứu nói trên và quan niệm đó là môn học so sánh các nước khác nhau về mọi mặt qua các số liệu thu thập được. Cùng với sự phát triển của khoa học tự nhiên, đặc biệt là sự ra đời của lý thuyết xác suất và thống kê toán, thống kê đã có sự phát triển rất mạnh mẽ và ngày càng hoàn thiện.
Ngày nay, thống kê được coi là một trong những công cụ quản lý vĩ mô và vĩ mô quan trọng, có vai trò cung cấp các thông tin thống kê trung thực, chính xác, đầy đủ và kịp thời phục vụ các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp trong việc đánh giá, dự báo tình hình hoạt động kinh tế – xã hội cũng như hoạt động kinh tế doanh nghiệp, hoạch định chiến lược, xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, phát triển doanh nghiệp ngắn hạn và dài hạn.
