Chương 1.TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
1.1. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1. Sự ra đời của hệ thống ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại ra đời và phát triển bắt nguồn từ sự phát triển của hoạt động cho vay nặng lãi đã từng tồn tại trong thời kỳ phân rã của chế độ công xã nguyên thủy. Khoảng 3.500 năm trước công nguyên, các ngôi đền tại xứ Chaldée (thuộc Irak ngày nay) đã có các hoạt động tương tự như ngân hàng: tiếp nhận những lễ vật và tài sản do các tín đồ gửi, rồi cho nông dân vay với lãi suất cao. Đến thế kỷ IV trước công nguyên, các tổ chức ngân hàng thô sơ này được thiết lập ở nhiều nơi, người gửi đã biết lấy tiền ở xa nơi mình gửi tiền bằng cách xuất trình các hối phiếu. Còn ở Ý, chính quyền La Mã tổ chức riêng một đường phố để làm nơi hội họp cho những người mua bán, trao đổi tiền bạc và vay nợ, họ hành nghề trên những chiếc ghế dài được gọi là “Banco” và đó chính là nguồn gốc của chữ Banque, Bank để chỉ nghề ngân hàng. Các ngân hàng cho vay nặng lãi đã xuất hiện ở Ý khoảng 500 năm trước công nguyên, chủ thể đi vay là giai cấp thống trị và những người sản xuất hàng hóa giản đơn, với mức lãi suất cao từ 40 – 100%. Những ngân hàng hoạt động với quy mô lớn, đúng chức năng và tổ chức có hệ thống thì chỉ xuất hiện từ thế kỷ XVI về sau gồm các ngân hàng của Ý như Banco di Napoli (1591), Istituto Bancario Sampaolo di Rorino (1563)…
Khi chủ nghĩa tư bản hình thành và phát triển, các ngân hàng cho vay nặng lãi buộc phải hạ lãi suất cho vay do áp lực của cuộc đấu tranh chống cho vay nặng lãi của các nhà tư bản và chính phủ đã ủng hộ bằng các đạo luật ban hành quy định lãi suất cho vay tối đa. Ở Anh năm 1624 quy định lãi suất 8%, năm 1651 là 6% và năm 1714 là 5%. Cũng chính trong quá trình đấu tranh chống bọn cho vay nặng lãi, các nhà tư bản công nghiệp và thương nghiệp đã liên kết lại thành các hội tín dụng cho vay lẫn nhau với lãi suất vừa phải dần dần những hội tín dụng này đã phát triển thành những ngân hàng thương mại cổ phần.
Trải qua quá trình phát triển của các hình thái kinh tế xã hội, Ngân hàng thương mại (Commercial Bank) đã hình thành, tổn tại và phát triển với sự phát triển của kinh tế hàng hóa. Sự phát triển hệ thống ngân hàng thương mại đã có tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hóa, ngược lại kinh tế hàng hóa phát triển mạnh đến giai đoạn cao kinh tế thị trường – thì ngân hàng thương mại cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu được.
Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng trực tiếp giao dịch với các Công ty, Doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức đoàn thể và các cá nhân… bằng việc nhận tiền gửi tiết kiệm, cho vay và cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho các đối tượng nói trên.
Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941) cũng đã nói: “Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính”.
