PHẦN THỨ NHẤT: HỆ MẶT TRỜI
Chương I. ĐỘNG LỰC HỌC HỆ MẶT TRỜI
1- HỆ MẶT TRỜI TRONG VŨ TRỤ
Trong vũ trụ, Mặt Trời chỉ là một ngôi sao phát sáng cỡ trung bình, các sao khác có khối lượng cỡ từ 0,01 đến 100 lần khối lượng Mặt Trời. Mặt Trời là một trong số các sao tạo nên thiên hà của chúng ta. Quanh Mặt Trời có các hành tỉnh và quanh các hành tỉnh có các vệ tinh chuyển động. Hành tinh, vệ tinh là những thiên thể không tự phát sáng. Trái Đất là một hành tinh của Mặt Trời. Mặt Trăng là một vệ tinh của Trái Đất.
Cách đây hơn 2000 năm, các nhà Thiên văn đã cho rằng Mặt Trời, Mặt Trăng, các hành tình tạo nên một hệ riêng, gọi là Hệ Mặt Trời và đã rút ra các đặc điểm chuyển động nhìn thấy của chúng như sau:
Mặt Trời, Mặt Trăng dịch chuyển đối với các sao theo chiều từ tây sang đông (chiều thuận).
Các hành tình cũng chuyển động theo chiều thuận, nhưng cũng có khi chuyển động ngược lại, quỹ đạo của nó trên bầu trời là một đường nút.
Thuỷ tinh và Kim tỉnh chỉ dao động quanh Mặt Trời với biên độ cực đại tương ứng 28° và 48°.
Mặt Trời, Mặt Trăng, các hành tỉnh chuyển dịch gần như trong cùng một mặt phẳng.
II- CÁC MÔ HÌNH VỀ HỆ MẶT TRỜI
1. Thiên văn thời cổ đại – Mô hình địa tâm
Vào khoảng thế kỷ thứ II, các nhà Thiên văn mới chỉ quan sát được 5 hành tỉnh: Thuỷ tinh (Mercury), Kim tinh (Vernus), Hoả tinh (Mars), Mộc tỉnh (Jupiter) và Thổ tỉnh (Saturn). Năm 125 (sau CN), C. Ptolemy, nhà Thiên văn người Hy Lạp đã đưa ra phác thảo một mô hình vũ trụ địa tâm trên cơ sở các quan sát thiên văn thời bấy giờ như sau:
Trái Đất là trung tâm của vũ trụ.
Vũ trụ bị giới hạn bởi một mặt cầu chứa các ngôi sao cô định.
Mặt Trời. Mặt Trăng chuyển động trên các quỹ đạo tròn với vận tốc không đổi, nhưng với chu kỳ lớn hơn chu kỳ nhật động.
Các hành tinh chuyển động với tốc độ không đổi trên những vòng tròn nhỏ (vòng ngoại luân). Tâm của vòng ngoại luân chuyển động trên các quỹ đạo tròn (vòng chính đạo) xung quanh Trái Đất.
Tâm vòng ngoại luân của các hành tỉnh trong (Kim tỉnh và Thuỷ tỉnh) nằm trên đường nổi tâm Mặt Trời và Trái Đất.
Các thiên thể quay xung quanh Trái Đất, theo thứ tự xa dần Trái Đất là: Mặt Trăng, Thuỷ tinh. Kim tinh, Mặt Trời, Hoả tỉnh, Mộc tỉnh và Thổ tỉnh.
