Bài 1. MÔI TRƯỜNG VÀ SỨC KHOẺ
Mục tiêu học tập
1. Trình bày được khái niệm và cấu trúc của hệ sinh thái.
2. Nêu được khái niệm về môi trường.
3. Trình bày được một số vấn đề cấp bách của môi trường toàn cầu và ảnh hưởng của môi trường đến sức khỏe.
1. Hệ sinh thái
1.1. Khái niệm
Hệ sinh thái là một khái niệm chỉ sự thống nhất của một phức hợp các loài động vật, thực vật và vi sinh vật với các nhân tố môi trường vật lý của một vùng xác định mà ở đó có sự tương tác giữa các sinh vật với nhau và giữa sinh vật với môi trường thông qua tuần hoàn vật chất và dòng năng lượng.
1.2. Cấu trúc của hệ sinh thái
Môi trường: Đáp ứng tất cả các yêu cầu sống và phát triển của mọi sinh vật trong hệ sinh thái.
– Vật sản xuất (sinh vật tự dưỡng): Bao gồm các vi khuẩn có khả năng hoá tổng hợp và cây xanh. Đó là những vật có khả năng tổng hợp được chất hữu cơ nhờ năng lượng mặt trời để xây dựng cơ thể của mình.
– Vật tiêu thụ: Bao gồm động vật, các vật này dinh dưỡng bằng chất hữu cơ lấy trực triếp hoặc gián tiếp từ vật sản xuất.
– Vật phân giải: Gồm các vi khuẩn và nấm. Các vật này phân giải xác chết và chất thải của các vật sản xuất và vật tiêu thụ.
Giữa các thành phần nói trên luôn luôn có sự trao đổi vật chất, năng lượng và thông tin theo chuỗi thức ăn, dòng năng lượng và chu trình sinh địa hoá.
Chuỗi nối liền các sinh vật, vật này ăn sinh vật kia để sống gọi là chuỗi thức ăn. Chuỗi thức ăn có thể xem như là các ống dẫn dòng năng lượng và chất dinh dưỡng qua các hệ sinh thái.
Cuộc sống của mọi vật trên trái đất ( kể cả con người) đều dựa trên chu trình này, do đó việc bảo vệ môi trường, duy trì cân bằng sinh thái và hoạt động tự nhiên của các chu trình này có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Hệ sinh thái tốn tại và hoạt động nhờ 2 chức năng cơ bản: Chu trình tuần hoàn vật chất và dòng năng lượng giữa 4 thành phần của nó.
Hệ sinh thái không bao giờ tĩnh tại mà luôn luôn thay đổi, môi trường của hệ sinh thái thay đổi, các thành phần trong hệ cũng luôn luôn biến động.
Các hệ sinh thái tự nhiên đều có khả năng tự điều chỉnh, tức là khả năng tự lập lại cân bằng mỗi khi bị ảnh hưởng bởi một nguyên nhân nào đó (tự nhiên hay do con người), nhưng chỉ có một giới hạn nhất định, nếu vượt quá giới hạn hệ sinh thái sẽ bị huỷ diệt.
