Chương 1. MỞ ĐẦU
1 – ĐỐI TƯỢNG VÀ NHIỆM VỤ CỦA VI SINH VẬT HỌC CÔNG NGHIỆP
1.1. Khái niệm về vi sinh vật
Chung quanh ta, ngoài các sinh vật lớn mà chúng ta có thể nhìn thấy được, còn có vô vàn các sinh vật nhỏ bé, muốn thấy chúng phải sử dụng kính hiển vi. Người ta gọi chúng là VSV.
Định nghĩa: VSV là những cơ thể vô cùng nhỏ bé, mà mất thường không nhìn thấy được, chỉ có thể quan sát được VSV bằng kính hiển vi.
– Môn khoa học nghiên cứu về hoạt động sống của VSV được gọi là vi sinh vật học.
– VSV bao gồm nhiều nhóm khác nhau: virus, vi khuẩn, xạ khuẩn, nấm men, nấm mốc, niêm vi khuẩn, vi khuẩn lam, tảo…
– VSV phân bố rất rộng rãi trong tự nhiên trong đất, trong nước, trong không khí, trong cơ thể các sinh vật khác và trong cả các loại lương thực, thực phẩm, các hàng hóa khác.
1.2. Lĩnh vực và các chuyên khoa vi sinh vật
Vi sinh vật học phát triển rất nhanh và đã dẫn đến việc hình thành các lĩnh vực khác nhau: Vi khuẩn học (Bacterriology); Năm học (Mycology), Tảo học (Phicology), Virus học (Virology) v.v…
– Việc phân chia các lĩnh vực VSV còn dựa vào các hướng ứng dụng, đó là các chuyên khoa: Y vi sinh vật học, thú y vi sinh vật học, vi sinh vật công nghiệp, vi sinh vật nông nghiệp, vi sinh vật không khí, vi sinh vật học nước… Gần đây còn phát triển các lĩnh vực mới như : vì sinh vật học phóng xạ, địa vi sinh vật học, vi sinh vật học vũ trụ v.v…
Ngoài ra, VSV còn được chia theo hệ sinh thái: từ thấp đến cao, từ chua đến kiểm, từ lạnh đến nóng, từ yếm khí đến hảo khí.
1.3. Nội dung của môn học Vi sinh vật học công nghiệp
– Tìm hiểu các quy luật về sự phát sinh, phát triển và tiến hóa của VSV : về hình thái, cấu tạo, sinh lí, sinh hóa, di truyền… của các nhóm VSV thường gặp trong tự nhiên.
– Nghiên cứu vai trò to lớn về nhiều mặt của các nhóm VSV trong tự nhiên và trong công nghiệp, trên cơ sở đó tìm kiếm các biện pháp, các phương pháp nhằm khai thác một cách đầy đủ nhất những tác động tích cực của VSV và ngăn chặn một cách hiệu quả nhất các tác động có hại của chúng.
Định hướng trong nghiên cứu về các lĩnh vực của công nghệ VSV, tạo ra nhiều loại chế phẩm VSV hữu ích, ứng dụng trong sản xuất nông, công nghiệp, phục vụ đắc lực cho hoạt động sống của con người.
1.4. Yêu cầu của môn Vi sinh vật học công nghiệp
Sau khi học xong môn học này, học viên phải hình thành được các năng lực cơ bản sau:
1.4.1. Về kiến thức
Hiểu ý nghĩa, vai trò của VSV trong sản xuất và đời sống xã hội, đặc biệt trong tương lai khi công nghệ sinh học phát triển.
– Nắm vững về đặc điểm hình thái, cấu tạo tế bào và hoạt động sống rất đa dạng của VSV.
– Nắm vững một số nhóm VSV chính có ý nghĩa trong sản xuất công nghiệp, cơ chế hoạt động của chúng, những ứng dụng chính trong sản xuất, chế biến và bảo quản sản phẩm.
1.4.2. Về kĩ năng
Biết liên hệ, vận dụng được vào việc học tập các học phần về kĩ thuật công nghiệp để hiểu được những ứng dụng chính của VSV trong lĩnh vực đó.
1.4.3. Về thái độ
Yêu thích môn vi sinh vật học với mong muốn khám phá những đặc tính còn tiềm ẩn của thế giới VSV kì diệu.
Có năng lực tự học, tự nghiên cứu để nâng cao hiểu biết và ứng dụng VSV trong ngành kĩ thuật công nghiệp.
