Chương 1. CÁC KHÁI NIỆM VỀ MÔI TRƯỜNG
1.1. MÔI TRƯỜNG
Môi trường là tập hợp tất cả các thành phần vật chất bao quanh ta, được hình thành do các quá trình tự nhiên hoặc được tạo ra bởi con người, có khả năng tác động đến sự tồn tại và phát triển của sinh vật.
Môi trường tự nhiên bao gồm thạch quyển, thuỷ quyền và khí quyển.
Môi trường nhân tạo như đồng ruộng, vườn tược, công viên, thành phố, các công trình văn hóa, các nhà máy sản xuất công nghiệp…
Sinh vật gồm động vật và thực vật đã xuất hiện trong quá trình tiến hóa của Trái đất, không ngừng phát triển và ảnh hưởng rõ rệt đến trạng thái tự nhiên của quả đất trong giới hạn sinh quyển. Sinh quyển được hiểu là phần địa cầu mà trong đó tồn tại sự sống, bao gồm một phần không khí (khoảng đến tầng ozôn), một phần thạch quyển (sâu khoảng 2-3km từ vỏ quả đất) và toàn bộ thuỷ quyền.
Sự phát triển của tất cả các hình thức sống trên trái đất diễn ra trong điều kiện tương tác lẫn nhau của nhiều yếu tố tự nhiên. Sinh thái học là môn học nghiên cứu sự tương tác lẫn nhau này và đã xác định được rằng khí, nước và đất tổn tại trong mối liên kết chặt chẽ với nhau. Nói cách khác, trên trái đất tồn tại chuỗi sinh thái khép kín, đã được hình thành hàng trăm triệu năm trước. Đã có giai đoạn mà ở một mắt xích nào đó của chuỗi sinh thái diễn ra sự thay đổi và do đó, phá vỡ một phần cân bằng sinh thái tự nhiên, kéo theo sự thay đổi trong các mắt xích khác. Tuy nhiên, qua một thời gian, cân bằng được lập lại. Các nhà khảo cổ đã chỉ ra rằng sự mất cân bằng diễn ra tương đối nhanh, còn tái thiết nó yêu cầu thời gian rất dài. Điều đó cho thấy tính phức tạp vô cùng của các quan hệ sinh thái trong tự nhiên, mà cho đến nay con người còn chưa hiểu hết được.
Hiện nay, sự phát triển của các ngành công nghiệp đã tạo ra các sản phẩm phục vụ con người, đồng thời cũng thải ra một lượng chất thải vô cùng lớn làm phá vỡ cân bằng sinh thái mà các quá trình tự nhiên không thể kịp xử lý như trước đây (việc tái sinh chất thải nhờ vi khuẩn, nước, khí và tác dụng của ánh sáng mặt trời).
Mối quan hệ tương quan giữa xã hội và môi trường được mô tả trên hình 1.1.
1.2. Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
Sự ô nhiễm là quá trình chuyển tải chất thải hoặc năng lượng vào môi trường đến mức có khả năng gây tác hại đến sức khỏe con người, vật liệu và sự phát triển của sinh vật.
Các tác nhân gây ô nhiễm bao gồm chất thải ở dạng rắn, lỏng hoặc khí và các dạng năng lượng như nhiệt độ, tiếng ồn. Trong môi trường tự nhiên luôn có những yếu tố này. Nhưng nếu nồng độ các chất trên đạt đến mức có khả năng tác động xấu đến con người, sinh vật và vật liệu thì môi trường trở thành ô nhiễm.
