Bài 1: DỤNG CỤ VÀ THAO TÁC ĐỊNH LƯỢNG THẺ TÍCH – HIỆU CHỈNH DỤNG CỤ ĐO THẺ TÍCH
1. CÁC DỤNG CỤ ĐO THỂ TÍCH CHÍNH XÁC
1.1. Burette
Dùng để đo thể tích chính xác khác nhau của chất lỏng, chủ yếu được dùng để đo thể tích dung dịch tiêu hao trong quá trình chuẩn độ. Burette (Hình 1) là ống thủy tỉnh hình trụ chia độ chính xác tới 1/10, 1/20, 1/50, 1/100 ml. tùy theo yêu cầu sử dụng bản hay vì phân tích. Chú ý cần lựa chọn và dùng các dụng cụ đo thể tích thích hợp.
* Vài điểm lưu ý khi sử dụng burette
Kiểm tra khỏa burette: khóa burette cần kín, trở. Nếu khóa hở và xít, phải bôi một lớp vazolin (tránh bôi vào lỗ khóa).
Burette phải sạch và khô: Nếu burette sạch thì khi đổ chất lóng qua không bị dính lại một giọt nào trên thành ông. Nếu burette còn ướt muốn sử dụng ngay, cần phải tráng burette 2 lần bằng một ít dung dịch cần đo.
Phải đuổi hết bọt khí ở phần dưới burette gần khóa bằng cách mở khóa cho chất lòng chảy mạnh qua burette, nêu bọt vẫn còn thì nhúng đầu nhỏ của burette vào dung dịch, mở khóa, hút ngược dung dịch lên.
– Tiến hành chuẩn độ: Đổ dung dịch lên quá vạch số 0 của burette, tay trái mở khóa cho dung dịch chảy từ từ cho tới khi phần dưới (nếu dung dịch không màu) hay phần trên (nếu dung dịch có màu) của mặt lõm tiếp xúc với vạch 0, khi đọc phải để mắt cùng với chiều cao của mặt lõm và để burette thật thẳng. Muốn nhìn mặt lõm rõ hơn, để sau burette một bia trắng (nửa dưới màu đen), dài đen để dưới cách mặt lõm khoảng 1mm; do phản chiếu, mặt lõm sẽ hóa đen (xem Hinh 2).
Khi chuẩn độ, cho dung dịch chảy từ burette xuống không được quá nhanh (khoảng 2-3 giây (giọt), vì khi cháy nhanh dung dịch không xuông hết sẽ dính lại ở thành burette, kết quả không chính xác. Khi gần đến điểm dùng chuẩn độ, cần điều chỉnh để lấy 1 giọt hoặc nửa giọt từ burette.
Để xác định thể tích của một giọt ta làm như sau: ghi biến đổi thể tích trên burette cho cháy khoảng 30 giọt, từ đó tỉnh ra thể tích trung bình của 1 giọt với hai chữ số có nghĩa. Các burette cỡ 25 và 50 mL thường có thể tích giọt từ 0,02-0,05 ml..
1.2. Pipette
Pipette dùng để lấy một thể tích chính xác nào đó của dung dịch. Có hai loại pipette: pipette bầu (không có thang chia độ) và pipette thẳng (Hinh 3). Sai số tuyệt đối của các loại pipette thường là ± (0,01-0,05 mL).
* Loại pipette bầu không có thang chia độ, có một hoặc hai vạch mức tùy loại, có bầu phình ra ở đoạn giữa nên gọi là pipette bầu. loại này được dùng để lấy ra một cỡ thể tích chính xác, ví dụ 2 mL, 5 ml. hay 10 mL…..
Nếu pipette chỉ có một vạch chuẩn ở trên cùng thì ta thả cho chất lòng chảy tự do, cuối cùng chạm đầu mút vào thánh bình thời gian khoảng từ 4 – 5 giây, không thổi giọt chất lỏng còn sót lại ở gần đầu mút.
Một số pipette hiện nay có khoanh màu kỳ kiệu riêng, cho phép thôi giọt chất lỏng còn sót, mặc dù chỉ có một vạch mức (loại này hay dùng trong bệnh viện).
