Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TƯ DUY VÀ TƯ DUY TOÁN HỌC
Chương này trình bày những kết quả nghiên cứu xung quanh những vấn đề cơ bản của tư duy trên cơ sở tâm lí học, thần kinh học. Từ việc nắm bắt được nội hàm của khái niệm tư duy, người đọc cần thu hoạch được cho bản thân những vấn đề cơ bản như: phương tiện, sản phẩm, tính chất, quá trình, các hoạt động trí tuệ chung, quan niệm về tư duy toán học.
1.1. TỰ DUY
1.1.1. Quan niệm về tư duy
Tư duy là gì? Đây là một vấn đề thu hút sự quan tâm của nhiều ngành khoa học và nhiều nhà nghiên cứu. Triết học nghiên cứu tư duy dưới góc độ lí luận nhận thức. Logic học nghiên cứu tư duy ở các quy tắc tư duy đúng. Xã hội học nghiên cứu tư duy ở sự phát triển của qua trình nhận thực trong các chế độ xã hội khác nhau. Sinh lí học nghiên cứu cơ chế hoạt động thần kinh cao cấp với tư cách là nền tảng vật chất của các quá trình tư duy ở con người. Điều khiến học nghiên cứu tư duy để có thể tạo ra “Trí tuệ nhân tạo”. Tâm lí học nghiên cứu diễn biến của quá trình tư duy, mối quan hệ qua lại cụ thể của tư duy với các khía cạnh khác của nhận thức.
Khi làm một bài tập toán, HS phải đọc kĩ để tìm hiểu đề bài, phải đánh giá về dạng toán, các dữ kiện đã cho, các yêu cầu phải giải đáp, sau đó HS phải tìm phương pháp giải, các công thức, các định lí cần áp dụng…. nghĩa là HS cần phải tư duy trước khi làm bài. Quá trình tư duy trên đây, dù nhanh hay chậm, dù nhiều hay ít, đủ nông cạn hay sâu sắc đều diễn ra trong bộ não hay thần kinh trung ương.
Khi bạn vô tình chạm tay vào cốc nước nóng, bạn sẽ rụt tay lại. Đấy là phân xạ không điều kiện do hệ thần kinh chỉ đạo các cơ quan thực hiện. Để học thuộc một bài thơ, bạn phải đọc đi đọc lại nhiều lần và cố nhớ bài thơ khi không có bán ghi trước mất. Bạn thực hiện một loạt các công việc theo quy trình bạn được học để tạo ra một sản phẩm,…. Có nghĩa là hệ thần kinh của bạn không chỉ có một loại hình hoạt động là tư duy mà còn có nhiều hoạt động khác. Không chỉ có vậy, hoạt động tư duy không phải là thường xuyên và hệ thần kinh nào cũng có. Hoạt động điều khiến sự vận động của cơ thể là hoạt động nhiều nhất và là hoạt động chính của tất cả các hệ thần kinh.
Theo Phùng Văn Hoà (2008), trước hết cần khẳng định rằng tư duy là một hình thức hoạt động của hệ thần kinh. Khẳng định điều này để giới hạn việc nghiên cứu về tư duy. Tư duy không có trong các loài thực vật, không có ở ngọn núi, mỏm đá hay dòng sông, cũng không ở ngoài hệ thần kinh và có thể chỉ trong một số hệ thần kinh và chỉ ở trung ương thần kinh.
